Παρασκευή 23 Ιουλίου 2010

Παράθυρο στο Χάος

Egon Schiele, Convertion, 1912

«Διανύουμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας στην επιφάνεια αιχμάλωτοι επίσης των φροντίδων, των ασήμαντων ασχολιών, της διασκέδασης. Γνωρίζουμε όμως, ή πρέπει να γνωρίζουμε, ότι ζούμε στο χείλος μιας διπλής Αβύσσου ή Χάους ή απύθμενου Βαράθρου. Η Άβυσσος που είμαστε, που είμαστε εμείς οι ίδιοι, εντός του ίδιου του εαυτού μας και για τον εαυτό μας. Η Άβυσσος πίσω από τα εύθραστα φαινόμενα, το αποσαρθρωμένο κάλυμμα του οργανωμένου κόσμου και ακόμα και του κόσμου που υποτίθεται πως ερμηνεύει η επιστήμη. Άβυσσος το ίδιο μας το σώμα, μόλις απορρυθμιστεί έστω και ελάχιστα –αλλά και κατά τον υπόλοιπο χρόνο, άλλωστε, αλλά δεν το σκεφτόμαστε διόλου, το ασυνείδητο και οι σκοτεινοί μας πόθοι, το βλέμμα του άλλου, η ηδονή, επίμονα διαπεραστική και πάντοτε φευγαλέα, ο θάνατος, ο χρόνος, για τον οποίο ύστερα από εικοσιπέντε αιώνες φιλοσοφικής σκέψης, δεν είμαστε ακόμη σε θέση να πούμε κάτι. Ο χώρος επίσης, αυτή η ακατανόητη αναγκαιότητα για καθετί που υπάρχει να οριοθετηθεί μέσα σε ένα εδώ ή αλλού. Γενικότερα η αέναη δημιουργία/καταστροφή που είναι το ίδιο το είναι, δημιουργία/καταστροφή όχι μόνο των επιμέρους πραγμάτων, αλλά και των ίδιων των μορφών και των νόμων που διέπουν τα πράγματα. Άβυσσος τελικά το μη νόημα που βρίσκεται πίσω από κάθε νόημα, η ερείπωση των σημασιών με τις οποίες θέλουμε να ντύσουμε το είναι, όπως και η αδιάλειπτη ανάδυσή τους.
[...] Ο συγγραφέας σε έναν ορισμένο τύπο κοινωνίας, στον τύπο ακριβώς όπου η δημοκρατία αρχίζει να βλαστάνει-καθώς και ένας καλλιτέχνης γενικώς ή (αλλά με διαφορετικό τρόπο) ένας στοχαστής ή ένας φιλόσοφος-, αρνείται την απόκρυψη της Αβύσσου. Όταν ξεκινά έναν διάλογο με τον κόσμο και με τους άλλους [...] δεν είναι για να μετριάσει, να κρύψει, να παρηγορήσει ή να διδάξει, αλλά για να αποκαλύψει, για να σκίσει τα καλύμματα της θεσμισμένης και κατεστημένης ύπαρξής μας, για να φέρει στο φως το Χάος. Παραδόξως το κατορθώνει δίνοντας στο Χάος μια μορφή διαφορετική από αυτήν που, θεσμικά, το συγκαλύπτει, μια μορφή που πραγματοποιεί το θαυμαστό αυτό επίτευγμα να παρουσιάζει δίχως να αποκρύπτει. Η καλλιτεχνική μορφή είναι, συγχρόνως, η μορφή του Χάους και η μορφή που αντικρίζει μπροστά της το Χάος. Είναι πέρασμα και άνοιγμα στην Άβυσσο. Αυτή ακριβώς η μορφοποίηση του Χάους αποτελεί την κάθαρσιν της τέχνης.»
Κορνήλιος Καστοριάδης, Παράθυρο στο Χάος, Ύψιλον, 2007